01.05.2020

Wystawa «Protokoły wojny» upamiętniająca 75. rocznicę zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945

Do niedawna zaledwie kilku naukowców wiedziało o istnieniu i pracach Komisji Historii Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941-1945, utworzonej na bazie Akademii Nauk ZSRR 10 grudnia 1941 r. Grupa historyków pod kierunkiem członka-korespondenta Akademii Nauk ZSRR I.I. Minca do 1945 r. w wojennych okolicznościach, często ryzykując własne życie, zbierała informacje w celu stworzenia kroniki wojny «na bieżąco». Jednym z najważniejszych źródeł historycznych były wspomnienia naocznych świadków.
W 1945 r. jednym z priorytetowych zadań Komisji Minca było zebranie materiału na temat historii operacji wschodniopruskiej (13 stycznia – 25 kwietnia 1945 r.).

Świadkowie odpowiadali dość szczerze, wspominali, wydawałoby się nic nie znaczące, czasem codzienne chwile. Jednak to właśnie oni najpełniej, opisują nastrój i oddają atmosferę lat wojny. Pracownicy postawili sobie za cel ustalenie tożsamości żołnierza, zrozumienie jego charakteru, motywacji do działania. Podczas rozmowy ważne było odpowiednie podejście, ponieważ w biografie bohaterów mogły zawierać informacje poufne, a czasem nawet kompromitujące. Jednocześnie trzeba było otworzyć rozmówcę, przekonać go do siebie, znaleźć podejście, aby móc «wyłowić» ciekawe fakty. Stenografowie stanęli przed trudnym zadaniem - nie mogli pominąć tego, co ważne, aby zachować koloryt języka oraz odzwierciedlić charakter osoby.

Wartość wywiadów zarejestrowanych przez Komisję w 1945 r. polega na tym, że są one wolne od stereotypów propagandowych i przekazują możliwie najdokładniej pierwsze, świeże, wspomnienia bezpośrednich uczestników opisywanych wydarzeń, nieprzyćmione przez lata i oficjalne opinie. Według naukowców «dokumenty zebrane przez komisję powinny odpowiedzieć na pytanie – dlaczego i jak wygraliśmy».

Wystawa prezentuje zdjęcia i fragmenty dokumentów ze zbiorów Archiwum Naukowego Instytutu Historii Rosyjskiej RAN, Rosyjskiego Państwowego Archiwum Dokumentów Filmowych i Fotograficznych (Krasnogorsk), Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony, Państwowego Archiwum Obwodu Kaliningradzkiego, Obwodowego Muzeum Historii i Sztuki w Kaliningradzie.

Wystawa «Protokoły wojny» (PDF)